Kinezyterapia wykorzystuje ruch jako środek leczniczy.

Ćwiczenia lecznicze jako bodźce naturalne oddziaływają  na cały organizm, wpływając korzystnie na czynności wszystkich narządów. Prowadzą do poprawy sprawności ruchowej, a także ogólnej wydolności ustroju, wydolności kondycyjnej, oddechowej, krążeniowej i układu trawienia. Celem kinezyterapii jest odbudowa, utrzymanie i rozwój ogólnej sprawności fizycznej, a także poprawa kondycji psychicznej człowieka. Kinezyterapia przeciwdziała hipokinezji, normalizuje zakres ruchomości stawów, zapobiega osłabieniu i zanikom mięśni, zapobiega obrzękom, wpływa na korekcję postawy ciała, poprawia stereotyp ruchu, poprawia wydolność krążeniowo-oddechową, poprawia tolerancję wysiłku, wpływa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy, zwiększa wydolność i wpływa promująco na samodzielność.

Czynnikami istotnymi wpływającymi na skuteczność kinezyterapii jest systematyczność, ciągłość treningu oraz dobór optymalnego obciążenia ustroju.

W ćwiczeniach leczniczych wykorzystywany jest  jeden określony rodzaj pracy lub ćwiczenia te mogą mieć formę metod terapeutycznych. Metody terapeutyczne to jednoczesne, systemowe wykorzystanie wielu ćwiczeń i pokrewnych interwencji.

Systematyka kinezyterapii dzieli ją na:

• miejscową, w której wszystkie oddziaływania dotyczą bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo
• pojedynczego stawu, a ich dobór zależy od stanu funkcjonalnego i zamierzonego celu
• ogólną.

Ćwiczenia o oddziaływaniu miejscowym, odcinkowym, np. na pewne grupy mięśniowe, zwiększają ich siłę i elastyczność. Celem tych ćwiczeń jest możliwie pełne przywrócenie utraconych funkcji lub uruchomienie mechanizmów kompensujących lokalnie utracone funkcje. Kinezyterapia miejscowa ma mniejsze znaczenie lub żadne na wydolność ogólnoustrojową.

W kinezyterapii miejscowej zastosowanie mają ćwiczenia:

• bierne
• czynno-bierne
• samowspomagane
• w odciążeniu
• czynne
• z oporem
• prowadzone
• synergistyczne
• oddechowe
• relaksacyjne

oraz

• redresje (usuwanie przykurczów stawowych)
• wyciągi.

Ćwiczenia ogólnokondycyjne, ogólnie usprawniające, mają poprawić wydolność fizyczną człowieka. To przede wszystkim ćwiczenia kształtujące, wykonywane na sali gimnastycznej lub w przystosowanych pomieszczeniach, z przyborem, przy drabince, na ławeczce lub ze współćwiczącym. Ćwiczenia te mogą odbywać się także na powietrzu. Najczęściej realizowane są w grupach, ale mogą też być prowadzone indywidualnie. Kinezyterapia ogólna  może być prowadzona w formie zadaniowej, gier lub zabaw ruchowych. Realizowana jest w formie rywalizacji, co dyscyplinuje i mobilizuje ćwiczących oraz uatrakcyjnia ćwiczenia. Celem ćwiczeń ogólnousprawniających jest podniesienie poziomu ogólnej sprawności i wydolności fizycznej ustroju, kształtowanie prawidłowej postawy, koordynacji ruchowej, nawyku celowości i płynności ruchów, zachowanie pełnego zakresu ruchów w stawach, długości i elastyczności oraz siły i wytrzymałości mięśni. Ćwiczenia te powinien i może wykonywać każdy, niezależnie od ćwiczeń specjalnych dostosowanych do konkretnej dysfunkcji narządu ruchu lub choroby. Ćwiczenia takie są podstawą profilaktyki i zachowań pro zdrowotnych.

W kinezyterapii ogólnej zastosowanie mają:

• ćwiczenia ogólnokondycyjne
• ćwiczenia gimnastyki porannej
• ćwiczenia w wodzie
• sport osób z niepełnosprawnością
• pionizacja
• nauka chodzenia

W gimnastyce leczniczej stosujemy:

• ćwiczenia wzmacniające, których celem jest wzmocnienia siły i masy mięśniowej
• ćwiczenia rozciągające zwiększające zakres ruchu w stawach poprzez likwidację przykurczów
• ćwiczenia koordynacyjne poprawiające czucie głębokie i kontrolę ruchu
• ćwiczenia mobilizujące i ćwiczenia gibkości, które wielokrotnie powtarzane, z użyciem kontrolowanych ruchów w określonym zakresie poprawiają zakres ruchu tułowia, kończyn
• ćwiczenia stabilizujące, które wpływają na stabilność określonych części ciała
• ćwiczenia aerobowe, które angażują wiele grup mięśniowych prowadzone są w dobrych warunkach tlenowych. Przykładami ćwiczeń aerobowych jest bieganie, aerobik, pływanie, jazda na rowerze, spacery, taniec.

Ze względu na rodzaj skurczu mięśni w kinezyterapii wyróżniamy:

• ćwiczenia izometryczne (oporowe), które poprawiają maksymalną siłę rozwijaną przez mięsień, ale nie poprawiają wydolności krążeniowej
• ćwiczenia Izotoniczne, które normalizują napięcie mięśniowe, poprawiają wytrzymałość mięśnia na obciążenie wysiłkiem, wydolność krążeniowo-oddechową
• ćwiczenia izokinetyczne (oporowe przystosowawcze), które wpływają na szybki wzrost wytrzymałości tkanki mięśniowej i zmniejszają ryzyko urazów i zespołów przeciążeniowych

W zależności od rodzaju stosowanej kinezyterapii uzyskujemy lepszy efekt przeciwbólowy, czynnościowy, poprawę stereotypu chodu, ruchu, lepszą koordynację czy poprawę kondycji i tolerancji wysiłku.

Nauką, która zajmuje się wszystkimi aspektami kinezyterapii jest kinezjologia (gr. kinein – poruszać się i logos – uczyć się). Jest to nauka zajmująca się ruchem, badaniem mechaniki i cech ruchu, czynników wpływających na ruch i zdolności motoryczne, poznawaniem mechanizmów adaptacyjnych organizmów związanych z oddziaływaniem na nie aktywności fizycznej, a także wyjaśnienie i zrozumienie psychologicznych i fizjologicznych aspektów reakcji organizmu na krótkotrwały i intensywny wysiłek fizyczny.

Autor:
dr n. med. Marek Krasuski